આજ તરછોડ માં જોગમાયા – કવિવર દુલા ભાયા “કાગ”

છંદ – ઝૂલણા

ભાન બેભાનમાં માત ! તુજને રટયા, વિસારી બાપુનું નામ દીધું,
ચારણો જન્મથી પક્ષપાતી બની, શરણ જનનીતણું એક લીધું ;
તેં લડાવી ઘણાં લાડ મોટાં કર્યા, પ્રથમ સત્કાવ્યનાં દૂધ પાયાં ;
ખોળલે ખેલવ્યાં બાળને માવડી, આજ તરછોડ માં જોગમાયા ! ૧

રાસ રમતી હતી અમ તણી જીભ પર, ઝણણ પદ નૂપુર ઝણકાર થાતાં ;
સચર ને અચર સૌ મુગ્ધ બનતાં હતાં, તાલ દઈ સંગમાં ગીત ગાતાં ;
નર નરાધીશ જગદીશ રીઝયા હતાં, અમ તણાં એ જ ઝરણાં સુકાયાં ;
ખોળલે ખેલવ્યાં બાળને માવડી, આજ તરછોડ માં જોગમાયા ! ૨

દેશભક્તિ તણા રણ મરણ મોક્ષના, પાઠ ક્ષત્રીને અઘરા પઢાવ્યા ;
રંક રક્ષણ તણાં દૃષ્ટ ભક્ષણ તણાં ; આકરાં પાણ તેગે ચડાવ્યા ;
લગ્ન વરમાળ કાઢી લાડવ્યાં હતાં, આજ નિરવીર્યના ગુણ ગયા ;
ખોળલે ખેલાવ્યાં બાળને માવડી, આજ તરછોડ માં જોગમાયા ! ૩

આત્મ-અરપણ તણાં પ્રથમ ભુવ ભારતે, ચારણે કંઠથી સૂર છેડયા ;
લાખનાં લોહીની ધાર અટકાવવા, ચારણે આપનાં લોહી રેડયા ;
સત્ય આગ્રહ તણાં ઉપાસક આદિથી, સ્વતંતર જીવનના ગુણ ગાયાં ;
ખોળલે ખેલવ્યાં બાળને માવડી, આજ તરછોડ માં જોગમાયા ! ૪

સત તણાં સ્વાંગ રણભોમ રંગમે’લમાં પે’રીને અસતના દાંત જ્હેર્ય ;
અંબિકા ! તુજ તણાં એ જ પુત્રો અમે, અસતના શામળા પાઠ પે’ર્યા,
અંધ લંપટ અને નફટ છોરું બને, માત છોડે નહીં તોય માયા ;
ખોળલે ખેલાવ્યાં બાળને માવડી, આજ તરછોડ માં જોગમાયા ! ૫

જગત સેવા તણાં કાવ્ય લલકરીએ, ઝૂપડે ઝૂપડે ગીત ગાઈયે ;
ભીખ સાહિત્યની માગશે ક્ષત્રિયો, દેવ એવા ફરી વાર થાઈયે ;
‘કાગ‘ ખેડૂતની ખેડી ધરણી પરે, મે’ર વરસાદની વાટ માયા ;
ખોળલે ખેલાવ્યાં બાળને માવડી, આજ તરછોડ માં જોગમાયા ! ૬

~~કવિવર દુલા ભાયા “કાગ”